Audyt księgowy to nic innego jak dokładna analiza dokumentacji i stanu finansowego podmiotu gospodarczego. Uważany jest za najlepszą z form kontroli, która pomaga w kształtowaniu strategii firmy oraz ścieżek jej rozwoju. Ponadto audyt księgowy zwiększa prestiż przedsiębiorstwa w oczach klientów i kontrahentów. Kiedy jest on zatem dobrowolny, a w jakich sytuacjach należy traktować go jako obowiązek narzucony przez przepisy prawne? Szczegółowe informacje dotyczące audytu księgowego znaleźć można w dalszych częściach artykułu.
Audyt księgowy – kontrola księgowości Twojej firmy
Elementy audytu księgowego zależą w dużej mierze od wielkości badanego podmiotu, złożoności jego księgowości i rachunkowości, a także tego, czy audyt ma charakter obowiązkowy, czy też jest wykonywany dobrowolnie. W uproszczeniu można jednak przyjąć, iż w jego zakresie mieszczą się następujące czynności:
- kontrola sprawozdań finansowych,
- badanie ksiąg rachunkowych i zawartych w nich treści,
- weryfikacja spraw dotyczących kadr i płac,
- badanie bilansów,
- ocena prawidłowości stosowania narzędzi do księgowości online.
Ponadto audyt księgowy może wiązać się z szerokimi usługami doradczymi np. w zakresie prowadzenia systemów księgowania, działania rachunkowości i kontroli finansów w przedsiębiorstwie. W niektórych przypadkach wykonywany jest po to, by wesprzeć proces przekształcania księgowości w firmie bądź zatwierdzania planów restrukturyzacji spółki. Jak można zatem zauważyć, audyt księgowy sprzyja różnym celom – wbrew mylnym opiniom nie służy tylko kontrolowaniu jednostek gospodarczych przez organy państwowe.
Biegły rewident, czyli ekspert od audytów księgowych!
Do wykonania audytu księgowego w firmie lub instytucji delegowani są wykwalifikowani biegli rewidenci księgowi. Wykonują oni profesję zaliczaną do grupy zawodów zaufania publicznego, a więc wymaga się od nich bezstronnego, uczciwego oraz profesjonalnego działania. Biegli rewidenci to także eksperci o szerokiej wiedzy potwierdzonej przez Komisję Egzaminacyjną Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.
Warto wiedzieć! Większość firm nie jest zobowiązanych do wykonywania audytów księgowych i korzystania z obsługi biegłych rewidentów. Mogą one korzystać jednak z dobrowolnych audytów. W przypadku średnich i małych przedsiębiorstw warto również wybierać opcję doradztwa prawno-podatkowego. Świadczone jest ono przez doradców podatkowych wpisanych na specjalną listę prowadzoną przez KIDP (Krajowa Izba Doradców Podatkowych).
Kogo obejmuje audyt księgowy?
Audyt księgowy przeznaczony jest dla każdej działalności gospodarczej, która chce sprawdzić, w jakim stanie jest przedsiębiorstwo pod kątem rachunkowości i prowadzenia ksiąg. W większości przypadków z takiej opcji korzystają firmy o ustroju podatkowym zwanym księgowością pełną. Audyt rekomendowany jest m.in. dla podwyższenia wiarygodności przedsiębiorstwa w oczach klientów/kontrahentów czy też wykonywany jest przed różnymi ważnymi planami rozwojowymi, w tym przed dużymi inwestycjami. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by z pomocy biegłych rewidentów skorzystali również mali przedsiębiorcy (m.in. stojący przed wyzwaniem wyprowadzania zaległości podatkowych). Czy oznacza to jednak, że audyt księgowy jest dobrowolny? Odpowiedź brzmi: nie w każdym przypadku!
Ustawa o rachunkowości jasno wskazuje jednostki, które obligatoryjnie zobowiązane są do okresowego przeprowadzania audytów. Mowa przede wszystkim o największych w Polsce podmiotach gospodarczych, w tym o bankach, towarzystwach ubezpieczeniowych czy spółkach akcyjnych. Obowiązkowy audyt księgowy wykonywać muszą również jednostki, które działają w oparciu o przepisy o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach inwestycyjnych. To samo tyczy się podmiotów związanych z funduszami emerytalnymi. Na nich nie kończy się jednak lista jednostek, które zmuszone są do korzystania z audytów księgowych. Obowiązek ten wypełniają również podmioty, które w poprzedzającym roku obrotowym spełniły co najmniej dwa warunki z wymienionych:
- zatrudniają średniorocznie, w przeliczeniu na pełne etaty, minimum 50 osób;
- suma ich aktywów na koniec roku wyniosła co najmniej 2,5 miliona euro;
- przychody netto wyniosły co najmniej 5 milionów euro.
Cele audytu księgowego
Jak już wspomniano, cele audytu księgowego mogą być różne. W dużej mierze wykonywany jest on jednak po to, by ocenić prawidłowość procesów księgowych i rachunkowych, które muszą być zgodne z licznymi procedurami oraz przepisami. Dzięki temu firma nie jest narażona na nadużycia, często skutkujące karami finansowymi czy wzmożonymi kontrolami skarbowymi. Audyt księgowy pomaga też udoskonalić procesy zarządcze i zwiększa wiarygodność przedsiębiorstwa na rynku. Jest on ważny również dla wskazywania potencjalnego ryzyka w strategii finansowej i rozwojowej działalności gospodarczej.
Podstawy prawne
- Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 1994 Nr 121 poz. 591).
- Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz.U. 2017 poz. 1089).